องค์กรหรือมูลนิธิที่ได้รับ "เงินทุน" หรือ "เงินสนับสนุน" จากหน่วยงานของรัฐเพื่อดำเนินโครงการวิจัยหรือบริการทางวิชาการ มักเกิดคำถามสำคัญว่า เงินที่ได้รับนั้นต้องนำส่งภาษีมูลค่าเพิ่ม (VAT) หรือไม่? จากกรณีศึกษาข้อหารือของกรมสรรพากร สามารถสรุปหลักเกณฑ์ที่ชัดเจนเพื่อความเข้าใจที่ถูกต้องได้ดังนี้

ขั้นที่ 1 "เงินทุน" ถือเป็น "รายรับจากการให้บริการ"

  ก่อนอื่นต้องเข้าใจว่า แม้จะใช้คำว่า "เงินทุนสนับสนุน" แต่หากมีข้อตกลงหรือสัญญากำหนดให้ผู้รับทุนต้อง ดำเนินโครงการ ส่งมอบผลงาน รายงาน หรือทรัพย์สินทางปัญญาใดๆ กลับคืนให้ผู้ให้ทุน ลักษณะดังกล่าว ไม่ใช่เงินให้เปล่า

  ตามประมวลรัษฎากรจะถือว่าเป็นการ "ให้บริการในทางธุรกิจหรือวิชาชีพ" ซึ่งโดยหลักการแล้ว รายรับที่เกิดขึ้นจากการให้บริการนี้จะอยู่ในข่ายที่ต้องเสียภาษีมูลค่าเพิ่ม ตามมาตรา 77/1 (10) และ 77/2

  สรุปง่ายๆ ถ้าได้รับเงินมาแล้วต้องทำงานหรือส่งของตอบแทน ถือเป็นการให้บริการ มีหน้าที่ต้องเสีย VAT

ขั้นที่ 2 ตรวจสอบเงื่อนไข "การยกเว้น VAT"

แม้จะเข้าข่ายเป็นการให้บริการที่ต้องเสีย VAT แต่กฎหมายก็มีข้อยกเว้นไว้ให้ ซึ่งการให้บริการวิจัยและบริการทางวิชาการจะได้รับการยกเว้นภาษีมูลค่าเพิ่ม ต้องเข้าเงื่อนไขสำคัญ ครบทั้ง 2 ข้อ ดังนี้

1)     ประเภทของบริการ ต้องเป็นการ ให้บริการวิจัย หรือ การให้บริการทางวิชาการ ในสาขาวิทยาศาสตร์ สังคมศาสตร์ หรือศิลปศาสตร์

2)     ผู้รับบริการ ผู้รับบริการ (ผู้ให้ทุน) ต้องเป็น "หน่วยงานของรัฐ" หรือ "สถานศึกษาของรัฐ"

  จากกรณีศึกษา เมื่อมูลนิธิ ก. ให้บริการวิจัยแก่หน่วยงาน ข. ซึ่งเป็นหน่วยงานในกำกับของกระทรวงและมีสถานะเป็นหน่วยงานของรัฐ จึงเข้าเงื่อนไขครบถ้วน ทำให้รายรับค่าบริการจำนวน 10 ล้านบาท ได้รับการยกเว้นภาษีมูลค่าเพิ่ม ตามมาตรา 81 (1) (ฎ) แห่งประมวลรัษฎากร

บทสรุปสำคัญ

  การรับเงินทุนจากหน่วยงานรัฐเพื่อทำวิจัย แม้จะถือเป็นการให้บริการที่ต้องเสียภาษีมูลค่าเพิ่ม แต่จะได้รับการยกเว้นทันที หากเป็นการให้บริการด้านการวิจัยหรือวิชาการแก่หน่วยงานของรัฐโดยตรง ผู้ประกอบการจึงควรตรวจสอบสถานะของผู้ว่าจ้าง (ผู้ให้ทุน) ให้ชัดเจน เพื่อปฏิบัติให้ถูกต้องตามหลักเกณฑ์ของกรมสรรพากร